Sztuka ratuje świat II Społeczeństwo artystów ❘ Zrównoważony rozwój ❘ Lokalnie, globalnie, międzynarodowo

Naszym wyzwaniem dla planety jest przekształcenie tęsknoty w działanie. Droga prowadzi od utopii do heterotopii. Społeczeństwo staje się laboratorium, w którym wypróbowuje się przyszłość i dopuszcza się porażki.
„Pojedyńczy i wolny jak drzewo i braterski jak las, oto nasza tęsknota”. Nazim Hikmet   Czy społeczeństwo konsumpcyjne wartości nadwyżkowej ma już policzone swoje dni i nie jest w stanie sprostać globalnym wyzwaniom, takim jak zmiany klimatyczne, kryzys finansowy itp.? Czy państwo narodowe nie jest już przeżytkiem? Czy problemy muszą być rozwiązywane globalnie? Czy potrzebna jest nam zmiana systemu?   Naszym wyzwaniem dla planety jest przekształcenie tęsknoty w działanie. Droga prowadzi od utopii do heterotopii. Społeczeństwo staje się laboratorium, w którym wypróbowuje się przyszłość i dopuszcza się porażki.
Nowa Amerika to ameba, której kręgosłup tworzą dwie rzeki Odra i Nysa. Nowa Amerika to federacja, w skład której wchodzą Szczettinstan, Terra Incognita, Lebuser Ziemia i Schlonsk. Ta nowa przestrzeń pomiędzy nimi rozszerza się w kierunku bieguna wschodniego i zachodniego, a jej wielkość jest określana przez pochodzenie graczy. Stolicą jest Słubfurt, metropolią New Szczettin.   Najwyższym organem Nowej Ameriki jest Kongres Nowej Ameriki. Odbywa się on raz w roku. W Kongresie Nowej Ameriki może wziąć udział każdy, kto czuje się Nowo-Amerikaninem. Każdy Nowo-Amerikanin, który uczestniczy w Kongresie Nowej Ameriki ma jeden głos w wyborach.
Nowa Amerika jest demokratycznie rządzonym regionem Europy. Kongres Nowej Ameriki podejmuje decyzje dotyczące formy prawnej, struktury organizacyjnej i zarządzania siecią. Organy wybrane na Kongresie Nowej Ameriki służą rozwojowi Nowej Ameriki i koordynacji sieci. Kongres to przede wszystkim platforma wymiany informacji i pomysłów. Projekty są generowane, a grupy robocze zajmujące się projektami, tematami i pomysłami mogą być tworzone w każdej chwili – także poza kongresem.
Na tegorocznym Kongresie Nowej Ameriki chcemy dyskutować o koniecznych zmianach w naszych strukturach społecznych w obliczu zmian klimatycznych, kryzysu finansowego i innych globalnych wyzwań. W tym celu zwrócimy się o poradę do różnych ekspertów.

„Chodzi o rozumienie wszystkich jednostek jako istot artystyczno-twórczych, które w sposób zabawny i poważny, humorystyczny i codzienny odkrywają świat na nowo, znajdują i nawiązują w nim nowe połączenia, łączą się ze sobą i stają się twórcami społeczeństwa. Nowy system społeczny nie ma już nic wspólnego z merytokracją, w której praca i kariera są motorem i miernikiem.”

„Dziękuję za zaproszenie Michael! Nasze spotkanie jest wynikiem zbudowanego wzajemnie zaufania i przyjaźni, która zrodziła się podczas artystycznych gier i zabaw, jakbyśmy byli dziećmi Beuysa, którzy wprowadzają w życie to co by było, gdyby każdy z nas robił to na co miałby ochotę, co mu się podoba. (…) Dzisiejszy wątek chciałem poświęcić Grupie Nowolipie, w której spotykamy się od 26 lat raz w tygodniu. (…) Skusiła mnie możliwość pójścia w nieznane. To jest element odwagi, który u artystów jest istotnym motywem, bo ta odwaga płynie z poczucia bycia wolnym, czyli mogę sobie wybrać co mi się podoba. (…) Istotą tego co robimy jest wpólnota, czy też dzielenie się własną coraz piękniejszą wrażliwością na siebie i na to co możemy stworzyć. (…) To co jest moją konkluzją to pielęgnowana beztroska – nie wpadać w panikę i (..)świętować nasze spotkanie.”

„Akt artystyczny otwiera umysł. Myślę, że to bardzo ważne, aby sztuka mogła stać się materiałem. To nie jest brak szacunku dla republiki, przed którą stoimy – społeczeństwa, artystów, republiki uczonych. To tylko twierdzenie, że należy zawsze stawiać obie stopy na ziemi. W końcu proces negocjacji prowadzi do sfery politycznej, choć wiąże się z pewnymi trudnościami – trzeba mówić językiem polityki i administracji. Tak jak na tym kongresie, zawsze potrzebujemy do tego tłumacza. (…) Kiedy brandenburski minister rolnictwa powiedział, że każda wieś potrzebuje deklaracji misji, miał rację.”

„Chcę opowiedzieć Państwu co robimy w „miasteczku” Poznań. Galeria Miejska Arsenał jest galerią municypalną, samorządową instytucją kultury. (..) To bardzo istotne z punktu widzenia założeń programowych takiego miejsca. Czyli taka, która w kontekście samorządzenia się mieszkańców miasta spełnia pewną rolę, jest elementem sieci powiązań razem z innymi instytucjami kultury, społecznymi i z niezwykle rozwiniętym ruchem organizacji pozarządowych. Jesteśmy fragmentem pewnej układanki. Wystawy, projekty partycypacyjne, spotkania i warsztaty przez nas wspólnie z publicznością przygotowywane, poszukują takiej formuły, która zamienia widzów w aktywnych uczestników współtworzących przebieg zdarzeń.”

„Jako koordynator polityki rozwoju miasta Baruth/Mark, 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) oraz odpowiedzialność za globalnie zrównoważone działania zgodnie z Agendą 2030 są moim chlebem powszednim i zadaniem w pracy. Zostało już tylko niecałe 8 lat, aby skierować ster w stronę apokalipsy lub dystopii, która staje się coraz bardziej widoczna, tak aby nasze dzieci i wnuki mogły nadal żyć lub przetrwać na tym ograniczonym statku ZIEMIA. Codziennie staram się wnieść mały wkład w trudny manewr sterem kierunku. Ale nie jako artysta plastyk, lecz jako pracownik gminy w wiejskiej części Brandenburgii. Łyżka dziegciu w beczce miodu: niestety w dyskusji i działaniach w obszarach zadaniowych kryzysu klimatycznego, czystej wody, zdrowia, energii i edukacji nie było miejsca na sztukę i kulturę jako łączące medium wiedzy, które sytuuje się poza oficjalnymi i ekonomicznymi potrzebami. Czy „sztuka” po prostu nie zajmuje już istotnego stanowiska wobec egzystencjalnych pytań i wyzwań zachodniego, czy szerzej, globalnego społeczeństwa? Pandemia tylko wzmocniła u mnie to wrażenie, jak mało ważne wydawało się i wydaje „podstawowe zadanie” twórczej, artystycznej pracy w dyskusji o systemowym znaczeniu w sztuce. Dla mnie sztuka wydaje się zmarginalizowana i pozbawiona zadania treści, czy to duchowej, oświecającej, czy znaczącej „zbawczej”. Czy w czasach kryzysu to właśnie sztuka nie zapewnia wolnej przestrzeni dla energii, odwagi, krytyki i szacunku, spokoju, refleksji i kontemplacji dla lokalnych/globalnych ludzi jako oferty „ratowania świata”?”

„Jestem przekonana, że pomimo wielu niesprzyjających sił na polu instytucji kultury w Polsce, nadal jest miejsce na zmiany w stronę zielonej transformacji. Myślę o niesamowitych osobach pracujących od lat w tych miejscach, z ogromną wiedzą i kompetencjami, którzy chcą i będą się rozwijać na polu ekologii.”

„Sztuka może być trwała i zrównoważona, jeśli zmienia estetycznie nasze codzienne życie i środowisko lub kieruje nasz wzrok na coś nowego i fascynującego. W tym celu sztuka musi być z jednej strony specjalnie pomyślana dla danego miejsca, tworzyć coś więcej niż tylko formalne powiązania, zajmować się ludźmi i ich użytkowaniem, ich zainteresowaniami i potrzebami, a z drugiej strony proponować ludziom aktywne zawłaszczenie miejsca, poprzez struktury komunikacyjne, podejmowane tematy lub nowe narracje.”

„Sztuka musi wyjść poza swoje tradycyjne terytoria autoreferencyjnego samozadowolenia. Sztuka musi wyjść z powrotem na ulice, do ludzi. Musi się zaangażować. W czasach zmian klimatycznych i innych (globalnych) katastrof ekologicznych, społecznych i politycznych sztuka jest w najlepszym razie „czynnikiem zakłócającym”, który wrzuca piasek w tryby utartych schematów myślenia i działania. W tym sensie „produkcja dysonansu” (Christine Würmell) jest centralnym kryterium estetycznym.”

„Praktykowanie sztuki wytrąca z nawyków myślowych, prowokuje do odrzucenia wyobrażeń przyjmowanych dotąd za pewniki i otwiera umysł. Na innych i inność. W tym kontekście chciałam się odwołać do trzech pojęć: gościnności, niemocy i praktyki refleksyjnej. W dzisiejszych czasach myśl Kanta o pokojowej koegzystencji ludzkości, o  nadchodzącym „Weltbuergerrecht” i globalnej gościnności jest jak najbardziej aktualna. Współczesne cywilizacyjne wyzwania takie jak globalizacja, pogłębiające się nierówności społeczne, konsumpcjonizm, zniszczenia natury, zmiany klimatu, wojny, starzenie się społeczeństwa, automatyzacja pracy, masowe migracje, neoliberalizm, neokonserwatyzm i populizm, konieczność regulacji platform cyfrowych, a w konsekwencji odrzucanie uniwersalnych wartości i poczucia wspólnoty, unikanie odpowiedzialności za przyszłość oraz pandemia wywołują u nas poczucie niemocy. Przemiana tego uczucia w siłę może nastąpić dzięki metodzie praktyki refleksyjnej, która oznacza stałą i krytyczną analizę profesjonalnych i praktycznych doświadczeń, prowadzącą do poszerzenia bazy wiedzy i osiągnięcia wyższego poziomu poznania oraz zrozumienia zachodzących współcześnie procesów.”

„Cyfrowa przemiana (słusznie krytykowana) dokonała jednej istotnej rzeczy – przebudowała przestrzeń społeczną wyrywając nas z trójwymiarowości i wprowadzając nas w tzw. hybrydową, wielowymiarową przestrzeń, w której przestrzeń społeczna odrywa się od terytorium. Wszystko co jest lokalne jest jednocześnie częścią wspólnej przestrzeni – to kwestia łączenia nici. Co z tego wynika? Wszystkie inicjatywy mają szansę na wygenerowanie wielości pomysłów, bo tylko taka wielość daje szansę znalezienia tych właściwych odpowiedzi, które mogą zmienić system. Jednej uniwersalnej odpowiedzi nie będzie (to już Marx odkrył, nie chcieli go słuchać rewolucjoniści i bolszewicy). Potrzebujemy wielości, lokalnych pojedyńczości, które powinny połączyć się w jakiś rodzaj republiki, która będzie poprzez sumę tych indywidualnych źródeł rozwoju tworzyć wspólny projekt zmiany społecznej. Jak można tym zarządzić – nie wiem, ale mamy w Polsce jedno takie doświadczenia, że nie da się pewnych rzeczy przewidzieć, ale są jednak możliwe (ruch Solidarność).”

„Jednym z celów Biennale Warszawa jest tworzenie transnarodowych relacji, które mogą być odpowiedzią na zagrożenia o charakterze globalnym, takie jak zmiany klimatyczne, masowe migracje, niekontrolowane wpływy instytucji finansowych, czy wzrost nacjonalizmu i populizmu. Biennale tworzy programy i projekty, porozumienia i sojusze na rzecz „innej polityki” nie tylko z instytucjami kultury czy artystami i artystkami, ale włącza w ten proces środowiska badawcze i aktywistyczne, a przede wszystkim społeczności, które bezpośrednio doświadczają efektów zmian o charakterze globalnym.”

„Pracuję na styku sztuki i społeczeństwa. (…) Kształciłem się jako artysta w akademii sztuk pięknych w Berlinie, a następnie postanowiłem założyć wraz z kolegami dom – Centrum Sztuki i Urbanizmu. (…) ZK/U stara się – i to jest zawsze nasza główna teza – łączyć globalne dyskursy z lokalną praktyką. W centrum ZK/U – na tereniedawnego kolejowego dworca towarowego w centrum Berlina, które prowadzimy od 2012 roku – gościliśmy 700 artystów z całego świata. Z tymi artystami regularnie – raz w miesiącu robimy wystawę –  zorganizowaliśmy 100 wystaw  w ciągu  10 lat . Stosunkowo szybko zorientowaliśmy się, że istnieje duża homogeniczność postaw wśród zapraszanych artystów, choć pochodzą oni z całego świata. (…) Jednym z naszych wielkich wyzwań jest to, jak możemy przeciwdziałać tej bańce. Odpowiedzią  jest lokalna praktyka, która istnieje w  miejscu naszego oddziaływania. Ta lokalna praktyka jest kształtowana przez ludzi, którzy przybyli do tej dzielnicy i pochodzą z pierwszego lub drugiego pokolenia migracyjnego i borykają się z zupełnie innymi problemami, takimi jak kwestie społeczne, ekonomiczne, kwestie integracji, uczestnictwa. W tym domu staramy się tworzyć formaty, które łączą te – z jednej strony – globalne dyskursy, z których niektóre są trudno dostępne, z praktycznie zorientowanym społeczeństwem.”

Ewaluacja i perspektywy na przyszłość   Zmiana systemu jest procesem złożonym, ale przede wszystkim w obecnej sytuacji – nieuniknionym. Dlatego też zadaniem sztuki staje się stymulowanie dialogu i zaangażowanie na rzecz troski o środowisko. Wszelkie zmiany powinny odbywać się z zachowaniem sprawiedliwości społecznej. Pozytywnym efektem wymiany artystów i kuratorów jest świadomość występowania tych samych problemów bez względu na miejsce lub pochodzenie. Sprzyja temu praktyka refleksyjna – uczenia się na doświadczeniach, ale poddawania ich refleksji, stałemu sprawdzianowi (Joanna Kiliszek). Istniejąca świadomość społeczna powinna zostać wykorzystana do budowania świadomości politycznej. Jedną z idei, jakie pojawiły się podczas ewaluacji Kongresu Nowej Ameriki, jest kontynuowanie aktywności uczestników na poziomie międzynarodowym, szczególnie w obszarze zrównoważonego rozwoju. Koniecznym jest w tym celu stworzenie bazy kontaktów, a także organizacja kolejnych spotkań, zarówno wirtualnych jak i osobistych. Podróż studyjna, stworzenie wspólnego projektu np. W jednym z przedstawionych podczas Kongresu miejsc – to konkretne pomysły na podtrzymanie aktywności grupy i zaangażowanie jej członków. Istotne wydaje się również sformułowanie wizji rozumianej jako punkt wyjścia działania grupy. Spotkania grupy mają pozostać otwarte na inne środowiska, także o odmiennych poglądach i służyć wymianie myśli i doświadczeń, a także wzajemnemu wspieraniu się.